>
                              

Gmina Tokarnia
 Gmina Tokarnia

LOKALIZACJA
      Gmina Tokarnia jest jednostką administracyjną Powiatu Myślenickiego, położonego w zachodniej części województwa małopolskiego. Graniczy terytorialnie z gminami: Pcim i Lubień należącymi do Powiatu Myślenickiego, oraz Budzów, Maków Podhalański i Jordanów należącymi do powiatu suskiego Gmina Tokarnia jest gmina wiejską, w skład której, wchodzą następujące sołectwa:
- Bogdanówka,
- Krzczonów,
- Skomielna Czarna,
- Tokarnia,
- Więciórka,
- Zawadka.
Całkowita powierzchnia gminy wynosi 6 883 ha. Gmina położona jest około 20 km na południe od siedziby powiatu - Myślenic, i około 50 km na południe od siedziby władz wojewódzkich - Krakowa. Przez teren gminy nie przebiega żadna droga główna, ani droga wyższej klasy.

POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

Gmina zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną J. Kondrackiego (2003), położona jest we wschodniej części mezoregionu Beskidu Makowskiego (513.48), należącego do makroregionu Beskidów Zachodnich (513.4-5). Obszar gminy usytuowany jest w dorzeczu rzeki Krzczonówki i jej dopływów, przy czym przeważająca część obszaru gminy obejmuje tereny lewobrzeżnych dopływów rzeki, z których większe potoki to: Bogdanówka, Czarny, Więcierza, Proszkowców, Rusnaków, Zagrodzki. Od zachodu dolina otoczona jest grzbietem Magury, Syrkówki i Koskowej Góry od północy Parszywki, Balinki i pasmem Kotonia, od południa - grzbietem Góry Stołowej Łysej i Kimasem, natomiast od wschodu teren jest otwarty. Grzbietami wzniesień przebiega granica gminy. Najwyższym szczytem gminy Tokarnia jest Koskowa Góra (868 m n.p.m.). Przez teren gminy przechodzi 6 szlaków turystycznych niektóre z nich to:
- czarny - Tokarnia - Jaworzyny - Zawadka,
- zielony - Skomielna Czarna - Stołowa Góra - Polana Gronie - Osielec,
- żółty - Pcim - Pękalówka - Kotoń - Jaworzyny - Balinka - Parszywka - Koskowa Góra - Bogdanówka.

RYS HISTORYCZNY

Rejon obecnej wsi Tokarnia był zamieszkiwany już w XIV wieku. Tokarnia była osadą skupioną wokół rycerskiej posiadłości Mikołaja z Tokarni, a w XVI pozostawała pod panowaniem Jordanów z Zakliczyna. Prawdopodobnie wsie Tokarnia, Skomielna Czarna i Krzczonów były założone na prawie niemieckim. Wieś Tokarnia zaliczana jest do wsi typu łańcuchówek - przysiółkowych, ponieważ zabudowa wsi przypomina obraz luźno rozrzuconego łańcucha zagród wijącego się równolegle do biegu potoku. Zespoły osadnicze były połączone systemem drożnym, które w zasadzie przetrwały do dzisiaj. Najważniejszym jednak był szlak biegnący wzdłuż potoku Krzczonówka, prowadzący do Myślenic przez Łętownię do Jordanowa i dalej na południe. Ze względu na pagórkowaty, poprzecinanymi potokami i zalesiony teren osadnictwo było rozproszone. Występujący na tym terenie, charakterystyczny typ chałupy drewnianej o konstrukcji zrębowej z dachami półszczytowymi oraz ozdobnym szalunkiem przedstawiają wybitne walory ciesielskie, etnograficzne i artystyczne. Takie obiekty są bardzo cenne i posiadają status zabytku. Gmina Tokarnia pomimo, że obejmuje niewielką ilość jednostek osadniczych (6 wsi) posiada wiele obiektów i zespołów kulturowych, które stanowią niejednokrotnie wartości kulturowe rangi regionalnej. Należą do nich 134 pozycje obiektów zabytkowych obejmujące:
- zespoły dworskie (2),
- zespół kościelny (1),
- kościół (1),
- kaplice (2),
- kapliczki(5),
- szkoła (1),
- obiekty rzemiosła: kuźnie, młyny (3),
- zagrody (4),
- domy mieszkalne (106).

Szczególnym zabytkiem kultury gminy jest Mała Kalwaria Tokarska, jest to zespół rzeźb plenerowych na północnym zboczu Urbaniej Góry, natomiast:

- Kościół Parafialny P.W.Ś.W Stanisława w Krzczonowie, z otoczeniem i drzewostanem (Wpis do Rejestru Zabytków Nr A - 444 z dn.28.04.1977 r.

- Kaplica dworska P.W. Nawiedzenia NMP w Skomielnej Czarnej z otoczeniem i drzewostanem (Wpis do Rejestru Zabytków Nr A - 655 z dn.06.07.1993 r.

- Układ przestrzenny zespołu dworskiego w Skomielnej Czarnej z parkiem dworskim (Wpis do Rejestru Zabytków Nr A - 675 z dn.13.04.1994 r.

- Kaplica Parafialna P.W.MB Śnieżnej w Tokarni, z parkiem dworskim (Wpis do Rejestru Zabytków Nr A - 32 z dn.27.12.1961r. to obiekty i zespoły zabytkowe które występują na terenie gminy Tokarnia i zostały wpisane do rejestru zabytków.

POWRÓT